Hervorming om te besparen
De afgelopen jaren werd het stelsel van het tijdskrediet grondig hervormd. De voorwaarden om het te mogen opnemen werden beperkt en verstrengd. Kon je vroeger nog zonder reden een tijdje uit de ratrace stappen, met het ongemotiveerde tijdjeskrediet, dan kan dat nu niet meer. Het werd geframed als een tijdskrediet voor wereldreizen, terwijl het in realiteit grotendeels opgenomen werd in een halftijdse of 1/5de formule. Niet onmiddellijk de formule om op wereldreis te gaan. Tenzij je elke vrijdag een ander continent kan bezoeken. Het werd vooral opgenomen door vrouwen om extra zorg op te nemen, schoolvakanties te overbruggen of om even gas terug te nemen in de dagelijkse ratrace.
Tegelijk werd ook de uitkering voor een vol- of halftijds tijdskrediet verlaagd. Het beleid duwt mensen op deze manier in de richting van de vermindering met 1/5de formule. Ze stelt het als het ware als ‘de standaard optie’. In 2020 was dit namelijk de populairste formule, ‘gekozen’ door 75% van de gebruikers.
Dit komt neer op een grote besparing. Tijdskrediet, ongeacht de formule, kan maar opgenomen worden binnen een periode van 51 maanden. Wanneer iemand 51 maanden tijdskrediet opneemt met vermindering 1/5de kost dat minder aan uitkeringen dan iemand die 51 maanden halftijds of voltijds opneemt. Slechts 4% van de gebruikers koos in 2020 voor voltijds tijdskrediet en 21% voor halftijds tijdskrediet. Deze trend zien we al een aantal jaren terugkomen.
Gevolgen voor de gebruikers
Na de verstrengde hervorming van het tijdskrediet zien we voor het eerst in jaren een daling van het aantal gebruikers. Tussen 2015 en 2020 daalde het gebruik met 14,9%.(1)
Tegelijk zien we dat de grootste reden om tijdskrediet op te nemen het verstrekken van zorg is. In 2020 was dat voor 34% de reden, een stijging met 11% ten opzichte van 2017. Terwijl in 2008 maar amper 3,6% van de gebruikers van het tijdskrediet dit deden onder de vorm van zorgverlof. Je kan dus stellen dat de nood aan tijdskrediet om zorgredenen bijna is vertienvoudigd de afgelopen 12 jaar.
Wie zorg zegt, zegt vrouw. Bij tijdskrediet voor zorg gaat het in 2020 in 82% van de gevallen om vrouwen en 18% van de gevallen om mannen. Dit is een groot verschil met de verhouding in de opname van tijdskrediet in zijn geheel: rond 40% mannelijk ten opzichte van 60% vrouwelijk.
Enkel voor de happy few?
Voor veel mensen is het financieel onmogelijk om gebruik te maken van tijdskrediet. Femma Wereldvrouwen pleit daarom voor hogere uitkeringen. Want het recht op tijd mag niet enkel voorbehouden blijven aan degenen die het zich kunnen veroorloven.
Tijdskrediet biedt vandaag een onvoldoende structureel antwoord op de noden die er leven. Het werkt de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen niet weg. En het is een combinatiestrategie die vooral moeders uit een hogere sociaal economische klasse ten goede komt. Kortgeschoolde moeders zijn minder actief op de arbeidsmarkt en vaker werkloos zodat ze verhoudingsgewijs ook minder tijdskrediet opnemen dan hooggeschoolde moeders. Daarnaast nemen laaggeschoolde werkende moeders ook minder tijdskrediet op dan hun hoger geschoolde collega’s.
Een volwaardig alternatief
Femma Wereldvrouwen strijdt elke dag voor een wereld waarin de kwaliteitsvolle combinatie van werk, zorg en vrije tijd vanzelfsprekend is. Tijdskrediet vandaag draagt hier niet toe bij. Integendeel, het betekent net een stap terug.
Daarom stellen we voor dat het ‘tijdskrediet zonder motief ‘ zoals het vroeger heette, terug in het leven geroepen wordt. ACV noemt dit ‘tijdskrediet om te zorgen voor jezelf’ en dit vinden we een veel sterkere benaming. Het zou dan onder meer kunnen dienen voor een opleiding, persoonlijke ontwikkeling, vrijwilligerswerk of – om de keuzevrijheid van ouders te respecteren – nog altijd als alternatief voor externe kinderopvang.
Maar er zijn ook andere, duurzame, alternatieven voor een betere combinatie. Vooral de kortere werkweek met behoud van loon, het ‘nieuwe voltijds’, is voor ons een goede oplossing. Wanneer je bijvoorbeeld 4 dagen per week werkt, zou dit voor het grootste deel van de gebruikers van het tijdskrediet vandaag (de 75% die opteren voor een 1/5de onderbreking) de opname van tijdskrediet overbodig maken. Samen met andere slim hervormde verloven en een uitstekende externe kinderopvang verlicht dit de nood aan tijdskrediet om te zorgen. Zo kunnen we structureel werk maken van een kwaliteitsvolle en evenwichtige combinatie die toegankelijk is voor iédereen en een gendergelijke samenleving realiteit maakt.
