Boekrecensie: Alle moeders werken al

Alle moeders werken al - Anja Meulenbelt 

Recensie door: Kathleen Verbiest

Feministen kunnen niet met pensioen gaan. Zelfs wie al sinds de jaren ’70 op de barricaden staat, weet dat ze er het bijltje nog niet bij neer mag leggen. Zolang er bijvoorbeeld boeken verschijnen met titels als ‘Verwende prinsesjes’, die vrouwen die deeltijds werken om voor hun gezin te kunnen zorgen een schuldgevoel willen aanpraten. Overleden feministen draaien zich daarbij om in hun graf. Zij die nog leven, kruipen in hun pen, ook al zijn ze bijna 80 jaar.

Tot die laatste groep behoort de Nederlandse activist Anja Meulenbelt, die al in 1975 de tweede feministische golf flink omhoog stuwde met haar boek ‘De schaamte voorbij’. Daarin schreef ze haar persoonlijke geschiedenis. Met onder andere haar wedervaren als jonge, alleenstaande moeder, haar ervaringen met de ‘vrije liefde’ (dat bleek veel vrijheid maar weinig liefde) en het proces van haar politieke bewustwording. In totaal schreef ze een vijftigtal boeken, voornamelijk over feminisme, socialisme en Palestina. Behalve auteur, journalist en docent was ze ook acht jaar lang volksvertegenwoordiger.

Overgeheveld huishoudwerk

In haar boek ‘Alle moeders werken al’ neemt ze het tweeverdienersmodel op de schop en maakt gehakt van de politieke leuze dat iedereen voltijds zou moet werken om voldoende bij te dragen aan de maatschappij. De maatschappelijke waarde van al het zorgwerk, dat voornamelijk opgenomen wordt door vrouwen die deeltijds of niet buitenshuis werken, wordt daarbij volledig over het hoofd gezien, met alle gevolgen van dien. Meulenbelt neemt het in het bijzonder op voor alleenstaande moeders en voor de huishoudhulpen. Die laatste groep zijn vaak migranten die hun eigen kinderen in hun land van herkomst amper zien, om hier in het westen voor de kinderen van anderen te zorgen, aan lage lonen en zonder enige werkzekerheid.

Het lot van deze domestic workers indachtig vraagt Meulenbelt zich af wat het feminisme werkelijk bereikt heeft. Ja, er zijn meer vrouwen aan de top, en er zijn meer vrouwen met goedbetaalde, voltijdse jobs buitenshuis. Dat die vrouwen dat kunnen bolwerken is echter vaak omdat het huishoudwerk overgeheveld wordt op een andere vrouw, met een lagere maatschappelijke status, die daarvoor onderbetaald wordt. Niet omdat de echtgenoot thuis meer de handen uit de mouwen steekt.

Tien euro per week

Kortom, we hebben nog heel wat werk voor de boeg. Of zoals Meulenbelt het zelf zegt: 'We kunnen mensen niet op straat laten slapen, we kunnen alleenstaande moeders niet afschepen met tien euro per week om eten van te kopen, we kunnen jongeren zonder rijke ouders niet eindeloos bij hun ouders laten wonen. Er is meer nodig dan hervormingen, die veel te snel weer teniet worden gedaan door het doordenderende kapitalisme en een harteloze overheid.' Als we een maatschappij willen waarin zorg naar waarde wordt geschat en niemand meer uit de boot valt, dan zullen we de koppen bij elkaar moeten steken. Die van Anja Meulenbelt mag daarbij niet ontbreken.